رویکردی جدید در حسابداری جریان مواد و انرژی سامانه‌های کشاورزی: مطالعه موردی کلزا در استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، همدان

چکیده

کاهش هدر رفت مواد در تولید محصولات کشاورزی یکی از مهم‌ترین راهبردها برای افزایش کارایی در بخش کشاورزی است. بر همین اساس، روش‌های مختلفی برای سنجش کارایی اقتصادی و انرژی تولید محصولات کشاورزی به کار گرفته‌شده است. بااین‌حال، اغلب این روش‌ها هزینه‌های پنهان را سنجش کارایی نظام تولیدی لحاظ نمی‌کنند.  هزینه‌یابی جریان مواد (MFCA) کشاورزان را قادر می‌سازد تا از میزان انرژی و ارزش‌افزوده‌ای آگاهی یابند که درنتیجه هدر رفت مواد از حاصل می‌شود. در این پژوهش رویکرد جدیدی به منظور سنجش شاخص‌های اقتصادی و انرژی تولید کلزا در استان اردبیل و در قالب استاندارد ایزو 14051 بکار گرفته شد. داده‌ها از طریق مصاحبه رودررو با 65 کشاورز در سال زراعی 98-1397 به دست آمد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده بیشترین میزان انرژی نهاده مربوط به سوخت‌های فسیلی و کود نیتروژن است. بر اساس شاخص‌های انرژی و اقتصادی محاسبه‌شده به دو روش حسابداری رایج و حسابداری بر اساس هزینه‌یابی جریان مواد، مشخص شد که ارزش کل تولید کلزا بر اساس حسابداری رایج برابر با 59,055,260 ریال در هکتار و در هزینه‌یابی جریان مواد برابر با 65,694,700 ریال در هکتار است. این در حالی است که در صورت کاهش هدر رفت مواد و انرژی (تولیدات منفی) نسبت فایده به هزینه در فرایند تولید افزایشی 12/0 واحدی خواهد داشت. بهره‌وری انرژی و انرژی مخصوص در دو رویکرد حسابداری یکسان بود که دلیل آن عدم دخالت انرژی‌های خروجی در محاسبه آن‌ها است. ولی انرژی خالص در حسابداری رایج با حسابداری بر اساس هزینه‌یابی جریان مواد اختلاف 9,162 مگاژولی دارد. یافته‌های پژوهش حاضر به درک بهتر مسائل و چالش‌های مرتبط با کاهش هدررفت و انتشارهای محیط زیستی و  بهینه‌سازی نظام‌های تولید و همچنین سرمایه‌گذاری در تولید گیاهان زراعی کمک خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A New Approach to Material and Energy Flow Accounting of Agricultural Systems: A Case Study of Canola in Ardabil Province

نویسنده [English]

  • Majid Dekamin
Assistant Professor of Plant Production and Genetic Engineering, University of Malayer, Malayer, Hamedan.
چکیده [English]

Reducing material waste in agricultural production is one of the most important strategies to increase efficiency in the agricultural sector. Accordingly, various methods have been used to measure the economic efficiency and energy of agricultural production. However, most of these methods do not take into account the hidden costs of measuring the efficiency of the production system. Material Flow Cost accounting (MFCA) enables farmers to be aware of the amount of energy and value-added losses that results from material waste. In this study, a new approach (ISO 14,051) was used to measure the economic and energy indicators of canola production in Ardabil province. Data were obtained through face-to-face interviews with 65 farmers in the 2,018. According to the obtained results, the highest amount of input energy is related to fossil fuels and nitrogen fertilizer. Based on energy and economic indicators calculated by two methods of conventional accounting and accounting based on material flow cost accounting, it was found that the total value of canola production according to conventional accounting is equal to 59,055,260 Rials per hectare and in material flow costing is 65,694,700 Rials per hectare. However, in case of reducing material and energy waste (negative production), the benefit-cost ratio in the production process will increase by 0.12 units. Energy efficiency and specific energy were the same in the two accounting approaches because of the non-interference of output energies in their calculation. But net energy in conventional accounting differs by 9,162 megajoules from MFCA. The findings of the present study will help to better understand the issues and challenges related to reducing waste and environmental emissions and optimizing production systems as well as investing in crop production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Efficiency
  • Production Cost
  • ISO 14051
  • Sustainable Agriculture
Dekamin, Majid, & Barmaki, Morteza. (2019). Implementation of material flow cost accounting (MFCA) in soybean production. Journal of Cleaner Production, 210, 459-465.
Dekamin, Majid, Barmaki, Morteza, Kanooni, Amin, & Meshkini, Seyed Reza Mosavi. (2018). Cradle to farm gate life cycle assessment of oilseed crops production in Iran. Engineering in Agriculture, Environment and Food, 11(4), 178-185.
 Hatirli, S. A., Ozkan, B., & Fert, C. (2005). An econometric analysis of energy input–output in Turkish agriculture. Renewable and sustainable energy reviews, 9(6), 608-623.
ISO 1451. (2011). Environmental management — Material flow cost accounting — General framework.
Nemecek, T., Kägi, T., & Blaser, S. (2007). Life cycle inventories of agricultural production systems. Final Report Ecoinvent v2.0 No, 15.
Kazemi, H., Bourkheili, S. H., Kamkar, B., Soltani, A., Gharanjic, K., & Nazari, N. M. (2016). Estimation of greenhouse gas (GHG) emission and energy use efficiency (EUE) analysis in rainfed canola production (case study: Golestan province, Iran). Energy, 116, 694-700.
Khojastehpour, M., Nikkhah, A., & Hashemabadi, D. (2015). A comparative study of energy use and greenhouse gas emissions of canola production. International Journal of Agricultural Management and Development, 5(1), 51-58.
Koocheki, A., & Hosseini, M. (1994). Energy efficiency in agricultural ecosystems. Ferdowsi University.
Mohammadi, A., Tabatabaeefar, A., Shahin, S., Rafiee, S., & Keyhani, A. (2008). Energy use and economical analysis of potato production in Iran a case study: Ardabil province. Energy conversion and management, 49(12), 3566-3570.
Mohammadshirazi, A., Akram, A., Rafiee, S., Avval, S. H. M., & Kalhor, E. B. (2012). An analysis of energy use and relation between energy inputs and yield in tangerine production. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(7), 4515-4521.
Mousavi-Avval, S. H., Rafiee, S., Jafari, A., & Mohammadi, A. (2011). Energy flow modeling and sensitivity analysis of inputs for canola production in Iran. Journal of Cleaner Production, 19(13), 1464-1470.
Pishgar-Komleh, SH, Sefeedpari, P, & Rafiee, Sh. (2011). Energy and economic analysis of rice production under different farm levels in Guilan province of Iran. Energy, 36(10), 5824-5831.
Rabiee, M, Majidian, M, Alizadeh M, & Kavoosi, M. (2020). Evaluation of energy use efficiency and greenhouse gas emission in rapeseed (Brassica napus L.) production in paddy fields of Guilan province of Iran. Energy, 119,411. (In press): https://doi.org/10.1,016/j.energy.2020.119,411
Tabatabaie, S. M. H., Rafiee, S., & Keyhani, A. (2012). Energy consumption flow and econometric models of two plum cultivars productions in Tehran province of Iran. Energy44(1), 211-216.
Tabatabaie, S. M. H., Rafiee, S., Keyhani, A., & Heidari, M. D. (2013). Energy use pattern and sensitivity analysis of energy inputs and input costs for pear production in Iran. Renewable Energy51, 7-12.
Tsoutsos, T., Kouloumpis, V., Zafiris, T., & Foteinis, S. (2010). Life Cycle Assessment for biodiesel production under Greek climate conditions. Journal of Cleaner Production18(4), 328-335.
Unakitan, G, Hurma, H, & Yilmaz, F. (2010). An analysis of energy use efficiency of canola production in Turkey. Energy, 35(9), 3,623-3,627.